Filosoof en ethicus Etienne Vermeersch krijgt vandaag als eerste zijn gepersonaliseerde LEIFkaart. De emeritus-hoogleraar en ere-vicerector aan de Gentse Universiteit, krijgt de eerste LEIFkaart omdat hij reeds in 1971* het debat aanging over euthanasie. Op de LEIFkaart staan alle wilsverklaringen aangeduid waarvan de houder verklaart ze te bezitten. Bovendien bevat ze ook de naam en het telefoonnummer van een vertrouwenspersoon die hiervan op de hoogte is en dit aan de arts kan bevestigen.

(*In 1960 kwam Etienne Vermeersch reeds tot de opvatting over euthanasie die hij later verdedigde in ethische en politieke debatten en die uiteindelijk in wetgeving werd omgezet.)

In het interview dat zaterdag in De Standaard verscheen, bracht Bart De Wever enkele standpunten naar voren waarmee ik het oneens ben en die een ernstige discussie zouden verdienen. Vooreerst heeft hij een visie op de Verlichting die in essentie door Rousseau bepaald is, een figuur die niet echt representatief is binnen die stroming. Daarnaast meent hij ten onrechte, zoals veel anderen, dat onze moraliteit aan het christendom is ontleend en tevens vindt hij dat de 'dood van God' op ethisch vlak een probleem stelt. Die basisideeën brengen hem tot enkele standpunten inzake gemeenschapsdenken tegenover het centraal stellen van het individu; wat dan uitloopt op zijn visies over conservatisme.

De Morgen I OPINIE - 6 februari 2013 
Etienne Vermeersch

Excuses van Etienne Vermeersch

In het interview in De Morgen (DM 2/6) zei ik dat de 'boerka-nikab' een erger symbool is dan de swastika. De boerka-nikab staat symbool voor een eeuwenlange onderdrukking van de vrouw in de islam; dat is erg. De swastika is symbool van een racistische massamoord: dat is veel erger. Mijn opmerking was dus een blunder. Ik ben er beschaamd over en ik vraag excuus aan mensen die onder het nazibewind geleden hebben. Die blunder dreigt bovendien de aandacht af te leiden van de solide argumenten voor het 'boerkaverbod', waar ik blijf achter staan.

Wel wil ik het volgende opmerken. In een artikel, waarin men ieder woord kan wegen, zou ik zoiets nooit schrijven. Het ging hier echter om een plotse opwelling in een heftige discussie en de vraag over die twee symbolen werd door de interviewer aangebracht. Normaal zou ik bij lectuur achteraf zoiets schrappen, maar door het feit dat de interviewer tevens de opponent was, dacht ik dat zo'n schrapping een gebrek aan fair play tegenover hem zou vormen.

Al meer dan 50 jaar kom ik in de media. In (mondelinge) debatten, interviews e.d. zal ik wel nu en dan een uitschuiver gemaakt hebben. In geschreven teksten kan ik mij geen echte blunder herinneren; wel een paar onjuistheden over feiten.

Ook daarover ben ik beschaamd. Wie lesgever en onderzoeker is, moet in zijn publieke uitingen zo waarheidsgetrouw mogelijk zijn. Ik vermeld dit omdat in de twitter-, facebook, blog- en forumcultuur de kwaliteit van het debat in gedrang dreigt te komen. Scheldwoorden moeten dan ernstige argumenten vervangen. Nochtans speelt het debat, ook het scherpe debat, een belangrijke rol in een democratie. Maar het respect voor de waarheid en de waarden moet hierbij centraal staan.

Daarom pleit ik ervoor dat men bij vergissingen zijn fout erkent en erover beschaamd is. Ikzelf hoop, vooral in interviews, beter op mijn woorden te letten.

Etienne Vermeersch

Intellectueel oneerlijk en beledigend

ETIENNE VERMEERSCH dient Oscar Van den Boogaard en Bert Bultinck van antwoord. Van den Boogaard noemt zijn visie over geboortebeperking fascistisch en Bultinck legt hem uitspraken in de mond die hij niet heeft gedaan, zegt de ethicus.

Etienne Vermeersch I De Standaard, 16 november 2011

Binnen een tijdspanne van acht dagen publiceert De Standaard twee artikels die ik als intellectueel oneerlijk en één zelfs als beledigend ervaar. Op 4 november schrijft Oscar Van den Boogaard dat ik voorstander ben van verplichte geboortebeperking, wat het masterplan zou zijn van een fascist: ik zou mensen 'scheiden naar land van herkomst en opstapelen'. Hij beroept zich hierbij niet op door mij geschreven teksten, maar op een klungelig verslag van een telefonisch onderhoud, onder een totaal misleidende titel. (Het verscheen in Het Nieuwsblad en ook op DS Online).

Mijn hoofdthesis bestond erin dat specifieke mensenrechten (zoals het recht op procreatie) op zichzelf niet absoluut zijn: je moet ze in de balans leggen met andere rechten en waarden. Momenteel worden in een gebied van Niger tot Somalië duizenden kinderen geboren die gedoemd zijn om enkele weken of maanden vreselijk te lijden en dan van honger te sterven. Zoiets vermijden is voor mij belangrijker dan een onbeperkt recht op voortplanting handhaven. Van den Boogaard vindt mijn ethische visie fascistisch; ik vind zijn standpunt hardvochtig en dom. Misschien kan hij eens een bevattelijk boekje over fascisme lezen.

DISCLAIMER

Basisvisie van Etienne Vermeersch inzake geboortebeperking, dit naar aanleiding van een niet-representatief verslag na een telefonisch interview:

De standpunten die ik in diverse contexten heb geformuleerd, gaan uit van de volgende grondgedachte: "Ik ben voorstander van een door de overheid en/of andere instanties gestimuleerde bevolkingspolitiek, via actieve aansporing, door intensieve informatiecampagnes, door het verschaffen van vlotte toegang tot contraceptie, en door het verhogen van het opleidingsniveau, in het bijzonder bij de vrouwen. Modellen daarin zijn Taiwan en de Indische staat Kerala (cfr opiniestuk in De Morgen: 'Wanhopig op weg naar 10 miljard').

De bedoeling moet zijn een maximum van twee kinderen per vrouw te krijgen en liefst minder.
Al mijn formuleringen moeten vanuit deze basisvisie geïnterpreteerd worden.

Etienne Vermeersch

_________________

‘Geboorteplanning lijkt taboe’

Interview met Etienne Vermeersch

Jeroen Zuallaert - Knack I 25-10-2011

Filosoof en ethicus Etienne Vermeersch ziet overbevolking als het grootste mondiale probleem van het moment.

Volgens Vermeersch zijn drastische maatregelen geboden. ‘Ontwikkelingssamenwerking zou voor een groot deel naar geboorteregeling moeten gaan.’

Etienne Vermeersch weet het naar eigen zeggen al zeer lang. Al van toen hij nog jezuïet was, in het gezegende jaar 1953. ‘De aarde is eindig, dat ziet het kleinste kind’, bromt hij nog steeds, meer dan vijftig jaar na datum. In 1988 schreef hij De ogen van de panda, waarin hij het overbevolkingprobleem haarfijn analyseerde. ‘Toen ik geboren werd, had de aarde twee miljard bewoners. Dat aantal is ondertussen al verdrievoudigd. Een catastrofale evolutie.’