Het is mogelijk dat sommige mensen door deze teksten gekrenkt worden; ze zijn echter niet de mijne, ik citeer alleen. Etienne Vermeersch

Othman El Hammouchi brengt opwerpingen naar voren waarmee moslims critici vaak de mond willen snoeren. Zelf citeren ze graag koranteksten; maar als je hen met koranteksten van antwoord dient, verwijzen ze naar een ‘immens corpus’ van commentaren die men zo nodig moet gelezen hebben om de koran te kunnen begrijpen. Die Allah is dus wel een vreemd wezen: hij wou even de waarheid aan zijn volgelingen mededelen in een ‘Openbaring’, maar die gelovigen kunnen dat alleen begrijpen als ze eerst de bespiegelingen van ‘duizenden’ ‘geleerden’ bestudeerd hebben. Die geleerden schreven vooral in het Arabisch, zodat de verpletterende meerderheid van de moslims (Aziaten), die onmogelijk kunnen kennen. Is dat niet te gek voor woorden? Als de koran werkelijk niet eens het citeren waard is, welk belang heeft het dan nog die te lezen, laat staan van buiten te leren?

In het interview met Fikry El Azzouzi lees ik tot mijn verbazing: “In de islam zijn mannen en vrouwen gelijkwaardig” en “in de koran staat duidelijk dat iedereen gelijk is”. Dat is in strijd met de waarheid.

Enerzijds moeten we dringend werk maken van een strikt wetenschappelijke, ook historische studie, van de godsdiensten - inclusief hun ‘Kriminalgeschichte’ - waarbij wezenlijke aspecten tot de ‘eindtermen’ moeten behoren. Anderzijds lijkt het me voor de echt gelovigen nuttig geconfronteerd te worden met een moderne ‘theologische’ visie op hun godsdienst: zo kan men jongeren wapenen tegen fundamentalisme en radicalisme.  Etienne Vermeersch

In zijn ‘Opinie’ over ‘Onderwijs’ (De Standaard 2 maart) schrijft Patrick Loobuyck dat ik in mijn vak, christendom, op ‘aanmatigende’ wijze suggereerde dat ik in Vlaanderen de enige was “die durfde te zeggen dat de Bijbelse wonderverhalen door mensen uitgedacht zijn en dat we nauwelijks iets weten over de historische Jezus enz. enz.” Deze volkomen onterechte bewering heeft me diep, zeer diep, gekrenkt. Sinds ik mij, vanaf de jaren ’60, publiek over allerlei standpunten begon te uiten, heb ik er mij steeds voor behoed mij laatdunkend over andere mensen uit te drukken. Als ik ooit anderen als persoon heb bekritiseerd, dan gebeurde dit nagenoeg alleen nadat ik zelf was aangevallen, en altijd met bewijzen van wat ik betoogde.

We moeten terughoudend zijn als we de vrijheid van meningsuiting willen aanpakken, vindt Etienne Vermeersch. Om meer dan één reden.

De Standaard - Opinie — De inzichten over het belang van vrijheid van meningsuiting zijn in Europa vooral ontstaan ten gevolge van de Dertigjarige Oorlog, in de zeventiende eeuw. Talloze mensen hadden toen het leven verloren in gevechten die in essentie betrekking hadden op de vraag wat de juiste vorm van christendom was: de protestantse of de katholieke. Pierre Bayle stelde vast dat er aan beide zijden intelligente en deugdzame mensen waren, die toch van mening verschilden over die centrale vraag. Blijkbaar was het antwoord daarop niet evident. Het principe dat alleen de waarheid rechten heeft en de leugen niet, was in deze context niet vol te houden. Er was immers geen absolute neutrale instantie die kon beslissen wat de waarheid was. Door vrijheid van meningsuiting kunnen alle opinies aan bod komen en alleen dat maakt het mogelijk dat uiteindelijk de waarheid komt bovendrijven.

Uitgaande van dit basisargument, komt men tot de wezenlijke vraag of die vrijheid ook grenzen kent. Vanuit een moreel uitgangspunt ligt het voor de hand dat we het goede nastreven en het kwade afwijzen. In verband met een maatschappij-ordening gaan we echter niet zover dat alles wat immoreel is, ook wettelijk verboden wordt. Ontrouw in vriendschappen, leugen, vernederende opmerkingen... verdienen onze afkeuring maar worden niet door de strafwet beteugeld.

VERDOOFD SLACHTEN HOEFT HELEMAAL NIET PROBLEMATISCH TE ZIJN

Onlangs besliste de Raad van State dat een verbod op onverdoofd slachten in strijd is met de godsdienstvrijheid. Maar dat zo’n verbod een moslim in gewetensnood brengt, is compleet onwaar, schrijft Etienne Vermeersch. Dat staat zo in de Koran, en wel meermaals.

Door in te stemmen met een humanere wetgeving inzake slachten, zou de Moslimexecutieve aan iedereen kunnen duidelijk maken hoe centraal de barmhartigheid van God in zijn geloof staat.

In de Bijbel noch in de Koran is de huidige wijze van slachten voorgeschreven. Verdoofd slachten kón ook niet verboden worden: de huidige techniek bestond niet eens

Etienne Vermeersch

Wie op Google ‘If this is kosher…(long)’ intikt, krijgt een Youtube-filmpje te zien van een goede 11 minuten. Het is gemaakt door de joods-Amerikaanse schrijver Jonathan Safran Foer en zijn betoog wordt ondersteund door zowel orthodoxe als conservatieve rabbijnen. Het is moeilijk om tot het einde te blijven kijken, maar wie een stem wil hebben in het debat over onverdoofd slachten, moet dat zeker doen.

Het beeldmateriaal is opgenomen in koosjere slachthuizen, vooral bij Agriprocessors, het grootste koosjere slachthuis van de wereld. Safran Foer zegt dat de afgrijselijke beelden die je te zien krijgt, geen uitzondering vormen. Integendeel, nadat de hals van de koe is opengesneden ‘volgens de regels van de kunst’, blijft het dier in 20 procent van de gevallen bewust, soms meerdere minuten. Het is allicht mogelijk deze vorm van slachten iets efficiënter en minder gruwelijk te maken, maar alleen verdoofd slachten schakelt deze ontsporingen en dus ten minste deze vorm van dierenlijden met zekerheid uit.

Slavernij

Ik weet niet of de leden van de Raad van State die een algemene verplichting van verdoofd slachten strijdig vinden met de mensenrechten (DS 30 juni), deze video gezien hebben. Beseffen zij dat 20 procent van de miljoenen onverdoofde slachtingen wereldwijd zoveel zinloos dierenlijden inhoudt, dat al wie daar enige verantwoordelijkheid voor draagt, onder de grond zou moeten zinken van schaamte?

Tegenover dit lijden leggen zij de godsdienstvrijheid in de balans. Maar in de Bijbel noch in de Koran is de huidige wijze van slachten voorgeschreven. Overigens kon verdoofd slachten daar onmogelijk verboden worden, omdat de huidige techniek niet eens bestond. De actuele details van ritueel slachten zijn in de loop der tijden gepreciseerd in de Talmoed en de Sharia, maar die kunnen aangepast worden aan het algemene ethische aanvoelen van onze tijd. Dat is bijvoorbeeld gebeurd met de voorschriften inzake slavernij: noch door joden noch door moslims (behalve IS) worden die momenteel nog toegepast. Ook inzake slachting gebeurt dat: vlees van dieren die onder verdoving geslacht zijn, wordt vanuit Nieuw-Zeeland naar moslimlanden uitgevoerd.

In verband met de Koran moeten we op het volgende wijzen. Van de acht passussen waarin de regels voor halal voedsel besproken worden, zijn er vijf waarin uitdrukkelijk staat dat wie ertoe genoopt wordt die te overtreden, zich geen zorgen hoeft te maken. Viermaal wordt er bij vermeld: ‘God is vergevend en barmhartig’. Het is dus volkomen onjuist dat een verbod op onverdoofd slachten een echt gelovige moslim in gewetensnood kan brengen. Het verwondert mij dan ook dat de Moslimexecutieve deze gelegenheid niet aangrijpt om, door hun instemming met een humane wetgeving, aan iedereen duidelijk te maken dat Gods barmhartigheid een centraal geloofspunt van de islam is: iedere soera (behalve de 9de) begint immers met de woorden: ‘In naam van God de barmhartige, de erbarmende’. Waarom zou die barmhartigheid zich niet tot het dierenwelzijn uitstrekken?

Als men het immense dierenleed in de balans legt tegenover een praktijk die in geen enkele Openbaring is voorgeschreven, lijkt het me irrationeel te weigeren kennis te nemen van alle relevante gegevens. Het zou het Vlaams Parlement sieren deze uitspraak van de Raad van State met de mantel van Noach te bedekken.

Etienne Vermeersch

Besnijdenis

Nu weet ik wel dat het in de Raad van State, en ook bij andere juristen, gangbaar is te stellen dat men zich niet in theologische discussies mag mengen. Dat hoeft ook niet, maar bewuste onwetendheid verheerlijken, is iets helemaal anders. Er zijn voorschriften in de islam die manifest strijdig zijn met onze normen, zoals die over het gezag van de man over zijn echtgenote, en andere waarbij dat minder evident is, zoals die over de hand niet drukken van iemand van het andere geslacht. Als de overheid daarin regelend optreedt, dan is het zinvol dat men het relatief belang van onze norm afweegt tegenover het belang van een regel binnen een bepaalde godsdienst. Hoewel er bijvoorbeeld ernstige bezwaren zijn tegen besnijdenis van minderjarigen, is het beter dat niet onmiddellijk te verbieden, omdat dit – voor jongens – heel centraal is binnen de godsdienst. Voor de besnijdenis van meisjes geldt aan beide zijden het tegenovergestelde. Als men het immense dierenleed in de balans legt tegenover een praktijk die in geen enkele Openbaring is voorgeschreven, lijkt het me irrationeel te weigeren kennis te nemen van alle relevante gegevens. Het zou het Vlaams Parlement sieren deze uitspraak van de Raad van State met de mantel van Noach te bedekken.

Dringt salafisme binnen in katholieke scholen?

Etienne Vermeersch

Een studerende moslima met hoofddoek. 'Heeft niets te maken met de originele voorschriften van de Koran', vindt Vermeersch.

ETIENNE VERMEERSCH

10 mei 2016 - De Morgen

Sinds geruime tijd volgen leerlingen met een moslimachtergrond les in katholieke scholen. Voor zover ik dat na kan gaan, leidt dat zelden tot problemen. Heeft de loutere aanwezigheid van moslims of moslima's in onze scholen, zowel katholieke als gemeenschapsscholen, ooit aanleiding gegeven tot 'angst voor de islam'? Dat is mij ontgaan.

Wel heeft sinds eind de jaren 70 wereldwijd de beweging van fundamentalistische moslims aan invloed gewonnen, hetzij als moslimbroeders, hetzij als salafisten. Ook bij ons is het salafisme bij leraars en imams doorgedrongen en naast het 'halal' en 'haram' gedoe, ook de opvatting dat men zo nodig het 'moslima zijn' via de hoofddoek moet uitdragen.

Dat heeft niets, maar dan ook niets, met de oorspronkelijke kledingvoorschriften van de Koran te maken. Wel schijnt men de discriminatie man-vrouw nog altijd normaal te vinden: alleen vrouwen worden geacht, via de hidjab, publiek van hun godsdienst getuigenis af te leggen. Sindsdien wordt er geregeld gesproken over 'het hoofddoekenverbod', hoewel dat bij ons niet bestaat; we hebben alleen een boerka- en nikabverbod.

Hier interesseert ons de vraag over de zin van de hoofddoek in een school voor minderjarigen.

Lieven Boeve, directeur-generaal van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen, had het volgens de pers, maar ook volgens bisschop Johan Bonny, over de hoofddoek in katholieke scholen, over 'stille ruimtes' en over islamlessen. Die ruimtes zijn evident bedoeld voor de salat, een gebedsvorm die ritueel vastligt en niets met 'bezinning' te maken heeft. Dat draagt dus niet bij tot de dialoog, en de godsdienstlessen - van salafistische leraars? - al evenmin.

Blijft de hoofddoek. Boeve gaat er blijkbaar van uit dat kinderen uit een moslimgezin een aparte 'identiteit' hebben. Ik dacht dat alle kinderen geboren werden met de identiteit 'mens' en 'man' of 'vrouw'. Die kinderen zijn wel geroepen om via hun opvoeding, een identiteit tot stand te brengen, als lid van een gezin, als burger van een maatschappij en, na hun vorming, als volwassene met een eigen visie op het leven.

De ouders kunnen aanvankelijk hun waarden doorgeven op basis van hun wereldbeschouwing of godsdienst, maar uiteindelijk moet ieder mens autonoom een eigen levensvisie, al dan niet godsdienstig, kunnen opbouwen. Het is me niet duidelijk hoe men dit groeien naar zelfstandigheid bevordert door kinderen reeds vroeg het uniform van een bepaalde godsdienst op te dringen. Dat uniform moet dan tevens de 'diversiteit' uitdrukken; ik dacht dat zoiets, bij definitie, eerder 'uniformiteit' tot gevolg had.

Laten we een hedendaagse klas bekijken. Aan de ene kant heb je leerlingen die van thuis uit heel uiteenlopende denkbeelden over wereldbeschouwing meegekregen hebben - katholiek of vrijzinnig in allerlei maten en gewichten - en die door studie en dialoog hun eigen visie ontwikkelen. Echte diversiteit en autonomie dus, door geen keurslijf gehinderd.

Daarnaast heb je een groep die door hun kledij de indruk geven dat zij definitief een wereldbeschouwing gemeen hebben: 'de' islam. De opvatting van een onder hen, bijvoorbeeld over de evolutietheorie, zal dan spontaan als die van allen worden beschouwd. En als een van hen een andere mening heeft, zal die die vaak niet durven te uiten. Vormt dat de basis van een authentieke dialoog en van het autonoom ontwikkelen van een levensvisie?

Het is evident dat het vastpinnen van kinderen en jongeren op een vooraf bepaalde 'identiteit' een hypotheek legt op hun kansen om later werkelijk zelfstandig te worden. Schooluniformen kunnen de dialoog bevorderen als allen, van welke afkomst ook, hetzelfde uniform dragen. Iedere andere opdeling op basis van kledij heeft alleen kliekjesvorming en hokjesdenken tot gevolg en onderdrukking van de individuele ontwikkeling. Van een volwaardige dialoog is dan geen sprake meer. Godsdienstige kledij bij minderjarigen is pedagogisch een onding, althans in een verlichte, pluralistische maatschappij.

Dialoog?

En waarover zou die dialoog volgens Boeve moeten gaan? Of jonge moslims de islam kennen weet ik niet, maar wie het leerplan godsdienst van het katholiek onderwijs gevolgd heeft, heeft niet geleerd wat christendom is, laat staan katholicisme. Kerngeloofspunten zoals de Drieëenheid (Drievuldigheid), God de Vader, God de Zoon, de Menswording en de Verlossing komen daar volgens de index niet in voor, en ook niet dat de maagd Maria de moeder van Jezus en dus 'Moeder Gods' is. De moslims zullen zich daar heel vlug thuis voelen, want dat God geen zoon heeft is eveneens een basisdogma van de islam.

Het project van onder anderen moraalfilosoof Patrick Loobuyck, die pleit voor het vak LEF (levensbeschouwing, ethiek en filosofie), zou op dat vlak heel wat tot de kennis van het echte christendom, zoals van de andere wereldbeschouwingen kunnen bijdragen.

Uiteindelijk evolueren we dan misschien toch naar de 'gemeenschapsschool' van Wilfried Martens en van het 'wonderbureau' van de CVP-jongeren (1969).

___________

Etienne Vermeersch is professor emeritus filosofie aan de UGent.

Vooraf het volgende: Deze eenmalige publicatie uit 1979 werd enkele jaren geleden reeds door (vooral) katholieke instanties plots boven water gehaald. De motieven waren duidelijk: Afleidingspogingen wegens de vele pedoseksuele schandalen binnen de RKK die voortdurend in de media kwamen.*

INLEIDING

In de pers zijn enkele zogenaamde 'interviews' met Etienne Vermeersch verschenen. Aan de persmensen die hem hebben opgebeld werd nochtans duidelijk gezegd dat het antwoord betreffende het artikel van 1979 alleen aan De Morgen werd toegezegd. Teksten hierover in andere kranten, zelfs onder de hoofding "Interview", zijn op grond daarvan als fictief of "off the record" te beschouwen en zijn ook onvolledig en/of onjuist.* 

Hierna volgen de teksten zoals ze in De Morgen zijn verschenen (zie 3 PDF-files onderaan), voor die welke op zijn naam staan, neemt Etienne Vermeersch de volle verantwoordelijkheid op zich. Dat geldt dus zeker niet voor alles wat elders aan hem werd toegeschreven.

________

* Oproep: Een zekere Tom (Schuilnaam Tfa164), die op Wikipedia indrukwekkend veel katholieke artikels geschreven heeft, plaatste de naam Etienne Vermeersch onder de categorie Pro Pedofilie in het betreffende lemma. Wij hebben veel later vastgesteld dat Etienne zijn naam daar al ongeveer een jaar stond. Wie deze Tfa164 kent, gelieve ons te verwittigen via johanbraeckman @ telenet.be en tomschoepen @ gmail.com

Rik Torfs redeneert graag met kwinkslagen, maar vanaf een bepaald niveau van argumentatie dienen ze alleen om de zinledigheid te verdoezelen. Bij holle frasen stelt de vraag naar zekerheid of onzekerheid zich niet eens: wat geen betekenis heeft, is zeker noch onzeker. Etienne Vermeersch