Door de recente gebeurtenissen in verband met het Turkse referendum komt een betoog dat ik sinds 2002 houd tegen rootisme opnieuw in de actualiteit.

Ik beschouw het meer en meer als een belangrijke opgave voor de komende jaren dat we mensen van ‘allochtone’ afkomst ervan overtuigen dat het rootisme, zowel om pragmatische als om ethische redenen een verkeerde houding is. Etienne Vermeersch

We moeten terughoudend zijn als we de vrijheid van meningsuiting willen aanpakken, vindt Etienne Vermeersch. Om meer dan één reden.

De Standaard - Opinie — De inzichten over het belang van vrijheid van meningsuiting zijn in Europa vooral ontstaan ten gevolge van de Dertigjarige Oorlog, in de zeventiende eeuw. Talloze mensen hadden toen het leven verloren in gevechten die in essentie betrekking hadden op de vraag wat de juiste vorm van christendom was: de protestantse of de katholieke. Pierre Bayle stelde vast dat er aan beide zijden intelligente en deugdzame mensen waren, die toch van mening verschilden over die centrale vraag. Blijkbaar was het antwoord daarop niet evident. Het principe dat alleen de waarheid rechten heeft en de leugen niet, was in deze context niet vol te houden. Er was immers geen absolute neutrale instantie die kon beslissen wat de waarheid was. Door vrijheid van meningsuiting kunnen alle opinies aan bod komen en alleen dat maakt het mogelijk dat uiteindelijk de waarheid komt bovendrijven.

Uitgaande van dit basisargument, komt men tot de wezenlijke vraag of die vrijheid ook grenzen kent. Vanuit een moreel uitgangspunt ligt het voor de hand dat we het goede nastreven en het kwade afwijzen. In verband met een maatschappij-ordening gaan we echter niet zover dat alles wat immoreel is, ook wettelijk verboden wordt. Ontrouw in vriendschappen, leugen, vernederende opmerkingen... verdienen onze afkeuring maar worden niet door de strafwet beteugeld.

VERDOOFD SLACHTEN HOEFT HELEMAAL NIET PROBLEMATISCH TE ZIJN

Onlangs besliste de Raad van State dat een verbod op onverdoofd slachten in strijd is met de godsdienstvrijheid. Maar dat zo’n verbod een moslim in gewetensnood brengt, is compleet onwaar, schrijft Etienne Vermeersch. Dat staat zo in de Koran, en wel meermaals.

Door in te stemmen met een humanere wetgeving inzake slachten, zou de Moslimexecutieve aan iedereen kunnen duidelijk maken hoe centraal de barmhartigheid van God in zijn geloof staat.

In de Bijbel noch in de Koran is de huidige wijze van slachten voorgeschreven. Verdoofd slachten kón ook niet verboden worden: de huidige techniek bestond niet eens

Etienne Vermeersch

Wie op Google ‘If this is kosher…(long)’ intikt, krijgt een Youtube-filmpje te zien van een goede 11 minuten. Het is gemaakt door de joods-Amerikaanse schrijver Jonathan Safran Foer en zijn betoog wordt ondersteund door zowel orthodoxe als conservatieve rabbijnen. Het is moeilijk om tot het einde te blijven kijken, maar wie een stem wil hebben in het debat over onverdoofd slachten, moet dat zeker doen.

Het beeldmateriaal is opgenomen in koosjere slachthuizen, vooral bij Agriprocessors, het grootste koosjere slachthuis van de wereld. Safran Foer zegt dat de afgrijselijke beelden die je te zien krijgt, geen uitzondering vormen. Integendeel, nadat de hals van de koe is opengesneden ‘volgens de regels van de kunst’, blijft het dier in 20 procent van de gevallen bewust, soms meerdere minuten. Het is allicht mogelijk deze vorm van slachten iets efficiënter en minder gruwelijk te maken, maar alleen verdoofd slachten schakelt deze ontsporingen en dus ten minste deze vorm van dierenlijden met zekerheid uit.

Slavernij

Ik weet niet of de leden van de Raad van State die een algemene verplichting van verdoofd slachten strijdig vinden met de mensenrechten (DS 30 juni), deze video gezien hebben. Beseffen zij dat 20 procent van de miljoenen onverdoofde slachtingen wereldwijd zoveel zinloos dierenlijden inhoudt, dat al wie daar enige verantwoordelijkheid voor draagt, onder de grond zou moeten zinken van schaamte?

Tegenover dit lijden leggen zij de godsdienstvrijheid in de balans. Maar in de Bijbel noch in de Koran is de huidige wijze van slachten voorgeschreven. Overigens kon verdoofd slachten daar onmogelijk verboden worden, omdat de huidige techniek niet eens bestond. De actuele details van ritueel slachten zijn in de loop der tijden gepreciseerd in de Talmoed en de Sharia, maar die kunnen aangepast worden aan het algemene ethische aanvoelen van onze tijd. Dat is bijvoorbeeld gebeurd met de voorschriften inzake slavernij: noch door joden noch door moslims (behalve IS) worden die momenteel nog toegepast. Ook inzake slachting gebeurt dat: vlees van dieren die onder verdoving geslacht zijn, wordt vanuit Nieuw-Zeeland naar moslimlanden uitgevoerd.

In verband met de Koran moeten we op het volgende wijzen. Van de acht passussen waarin de regels voor halal voedsel besproken worden, zijn er vijf waarin uitdrukkelijk staat dat wie ertoe genoopt wordt die te overtreden, zich geen zorgen hoeft te maken. Viermaal wordt er bij vermeld: ‘God is vergevend en barmhartig’. Het is dus volkomen onjuist dat een verbod op onverdoofd slachten een echt gelovige moslim in gewetensnood kan brengen. Het verwondert mij dan ook dat de Moslimexecutieve deze gelegenheid niet aangrijpt om, door hun instemming met een humane wetgeving, aan iedereen duidelijk te maken dat Gods barmhartigheid een centraal geloofspunt van de islam is: iedere soera (behalve de 9de) begint immers met de woorden: ‘In naam van God de barmhartige, de erbarmende’. Waarom zou die barmhartigheid zich niet tot het dierenwelzijn uitstrekken?

Als men het immense dierenleed in de balans legt tegenover een praktijk die in geen enkele Openbaring is voorgeschreven, lijkt het me irrationeel te weigeren kennis te nemen van alle relevante gegevens. Het zou het Vlaams Parlement sieren deze uitspraak van de Raad van State met de mantel van Noach te bedekken.

Etienne Vermeersch

Besnijdenis

Nu weet ik wel dat het in de Raad van State, en ook bij andere juristen, gangbaar is te stellen dat men zich niet in theologische discussies mag mengen. Dat hoeft ook niet, maar bewuste onwetendheid verheerlijken, is iets helemaal anders. Er zijn voorschriften in de islam die manifest strijdig zijn met onze normen, zoals die over het gezag van de man over zijn echtgenote, en andere waarbij dat minder evident is, zoals die over de hand niet drukken van iemand van het andere geslacht. Als de overheid daarin regelend optreedt, dan is het zinvol dat men het relatief belang van onze norm afweegt tegenover het belang van een regel binnen een bepaalde godsdienst. Hoewel er bijvoorbeeld ernstige bezwaren zijn tegen besnijdenis van minderjarigen, is het beter dat niet onmiddellijk te verbieden, omdat dit – voor jongens – heel centraal is binnen de godsdienst. Voor de besnijdenis van meisjes geldt aan beide zijden het tegenovergestelde. Als men het immense dierenleed in de balans legt tegenover een praktijk die in geen enkele Openbaring is voorgeschreven, lijkt het me irrationeel te weigeren kennis te nemen van alle relevante gegevens. Het zou het Vlaams Parlement sieren deze uitspraak van de Raad van State met de mantel van Noach te bedekken.

Dringt salafisme binnen in katholieke scholen?

Etienne Vermeersch

Een studerende moslima met hoofddoek. 'Heeft niets te maken met de originele voorschriften van de Koran', vindt Vermeersch.

ETIENNE VERMEERSCH

10 mei 2016 - De Morgen

Sinds geruime tijd volgen leerlingen met een moslimachtergrond les in katholieke scholen. Voor zover ik dat na kan gaan, leidt dat zelden tot problemen. Heeft de loutere aanwezigheid van moslims of moslima's in onze scholen, zowel katholieke als gemeenschapsscholen, ooit aanleiding gegeven tot 'angst voor de islam'? Dat is mij ontgaan.

Wel heeft sinds eind de jaren 70 wereldwijd de beweging van fundamentalistische moslims aan invloed gewonnen, hetzij als moslimbroeders, hetzij als salafisten. Ook bij ons is het salafisme bij leraars en imams doorgedrongen en naast het 'halal' en 'haram' gedoe, ook de opvatting dat men zo nodig het 'moslima zijn' via de hoofddoek moet uitdragen.

Dat heeft niets, maar dan ook niets, met de oorspronkelijke kledingvoorschriften van de Koran te maken. Wel schijnt men de discriminatie man-vrouw nog altijd normaal te vinden: alleen vrouwen worden geacht, via de hidjab, publiek van hun godsdienst getuigenis af te leggen. Sindsdien wordt er geregeld gesproken over 'het hoofddoekenverbod', hoewel dat bij ons niet bestaat; we hebben alleen een boerka- en nikabverbod.

Hier interesseert ons de vraag over de zin van de hoofddoek in een school voor minderjarigen.

Lieven Boeve, directeur-generaal van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen, had het volgens de pers, maar ook volgens bisschop Johan Bonny, over de hoofddoek in katholieke scholen, over 'stille ruimtes' en over islamlessen. Die ruimtes zijn evident bedoeld voor de salat, een gebedsvorm die ritueel vastligt en niets met 'bezinning' te maken heeft. Dat draagt dus niet bij tot de dialoog, en de godsdienstlessen - van salafistische leraars? - al evenmin.

Blijft de hoofddoek. Boeve gaat er blijkbaar van uit dat kinderen uit een moslimgezin een aparte 'identiteit' hebben. Ik dacht dat alle kinderen geboren werden met de identiteit 'mens' en 'man' of 'vrouw'. Die kinderen zijn wel geroepen om via hun opvoeding, een identiteit tot stand te brengen, als lid van een gezin, als burger van een maatschappij en, na hun vorming, als volwassene met een eigen visie op het leven.

De ouders kunnen aanvankelijk hun waarden doorgeven op basis van hun wereldbeschouwing of godsdienst, maar uiteindelijk moet ieder mens autonoom een eigen levensvisie, al dan niet godsdienstig, kunnen opbouwen. Het is me niet duidelijk hoe men dit groeien naar zelfstandigheid bevordert door kinderen reeds vroeg het uniform van een bepaalde godsdienst op te dringen. Dat uniform moet dan tevens de 'diversiteit' uitdrukken; ik dacht dat zoiets, bij definitie, eerder 'uniformiteit' tot gevolg had.

Laten we een hedendaagse klas bekijken. Aan de ene kant heb je leerlingen die van thuis uit heel uiteenlopende denkbeelden over wereldbeschouwing meegekregen hebben - katholiek of vrijzinnig in allerlei maten en gewichten - en die door studie en dialoog hun eigen visie ontwikkelen. Echte diversiteit en autonomie dus, door geen keurslijf gehinderd.

Daarnaast heb je een groep die door hun kledij de indruk geven dat zij definitief een wereldbeschouwing gemeen hebben: 'de' islam. De opvatting van een onder hen, bijvoorbeeld over de evolutietheorie, zal dan spontaan als die van allen worden beschouwd. En als een van hen een andere mening heeft, zal die die vaak niet durven te uiten. Vormt dat de basis van een authentieke dialoog en van het autonoom ontwikkelen van een levensvisie?

Het is evident dat het vastpinnen van kinderen en jongeren op een vooraf bepaalde 'identiteit' een hypotheek legt op hun kansen om later werkelijk zelfstandig te worden. Schooluniformen kunnen de dialoog bevorderen als allen, van welke afkomst ook, hetzelfde uniform dragen. Iedere andere opdeling op basis van kledij heeft alleen kliekjesvorming en hokjesdenken tot gevolg en onderdrukking van de individuele ontwikkeling. Van een volwaardige dialoog is dan geen sprake meer. Godsdienstige kledij bij minderjarigen is pedagogisch een onding, althans in een verlichte, pluralistische maatschappij.

Dialoog?

En waarover zou die dialoog volgens Boeve moeten gaan? Of jonge moslims de islam kennen weet ik niet, maar wie het leerplan godsdienst van het katholiek onderwijs gevolgd heeft, heeft niet geleerd wat christendom is, laat staan katholicisme. Kerngeloofspunten zoals de Drieëenheid (Drievuldigheid), God de Vader, God de Zoon, de Menswording en de Verlossing komen daar volgens de index niet in voor, en ook niet dat de maagd Maria de moeder van Jezus en dus 'Moeder Gods' is. De moslims zullen zich daar heel vlug thuis voelen, want dat God geen zoon heeft is eveneens een basisdogma van de islam.

Het project van onder anderen moraalfilosoof Patrick Loobuyck, die pleit voor het vak LEF (levensbeschouwing, ethiek en filosofie), zou op dat vlak heel wat tot de kennis van het echte christendom, zoals van de andere wereldbeschouwingen kunnen bijdragen.

Uiteindelijk evolueren we dan misschien toch naar de 'gemeenschapsschool' van Wilfried Martens en van het 'wonderbureau' van de CVP-jongeren (1969).

___________

Etienne Vermeersch is professor emeritus filosofie aan de UGent.

Ik verdedig geen ‘absolute vrijheid van meningsuiting’: ik sluit me ten volle aan bij de beperkingen die traditioneel in België gangbaar waren. Racistische en negationistische uitspraken vormen echter een heel apart geval. Mein Kampf, zopas opnieuw uitgegeven, bevat zowat het summum van racistische uitspraken. Redelijke mensen vinden het echter beter deze teksten opnieuw bekend te maken, zodat men ze ook terdege kan weerleggen, eerder dan ze ongemoeid verder te laten woekeren. Hetzelfde geldt uiteraard voor negationisme.  Etienne Vermeersch

Etienne Vermeersch is gewezen voorzitter van het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek. Hij antwoordt op het opiniestuk 'Euthanasie: wie stelt zich eigenlijk boven de wet?' van Fernand Keuleneer.

Etienne Vermeersch I 31 december 2015 I De Morgen Opinie

Strikt formeel gezien heeft meester Keuleneer ten dele gelijk, maar niet volledig.

Het is waar dat de wet de ziekenhuizen niet uitdrukkelijk verplicht euthanasie toe te laten, maar het is onjuist dat de wet expliciet het recht geeft euthanasie te weigeren. De wet zegt terzake niets. Tijdens het Kamerdebat kwam er een vraag hierover vanuit CVP-hoek. Het feit dat die gesteld werd bewijst al dat de tekst zelf hierover geen uitsluitsel bood. De interpretatie van Fred Erdman was onjuist, maar heeft ook geen bindende kracht. De discussie over art. 14 werd immers ten gronde gevoerd in de Senaatscommissie (Verslag blz. 1307-1319). 

Er is geen goede reden te bedenken waarom men patiënten die ondraaglijk psychisch lijden minder ernstig moet nemen dan diegenen die zogenaamd "objectief lichamelijk" lijden.

In een open brief uitten tientallen academici en zorgverleners hun bezorgdheid over de wettelijke regeling rond euthanasie voor ondraaglijk psychisch lijden (DM, 8/12). Die bezorgdheid is ongetwijfeld goedbedoeld, maar niettemin misplaatst. De briefschrijvers eisen een "objectieve" aanwijzing van de onomkeerbaarheid van psychisch lijden, zoals een "organisch letsel of weefselschade". Zij verwachten "factoren die onafhankelijk zijn van wat er subjectief inzake de ziekte gevoeld en gedacht wordt". Euthanasie op basis van "louter psychisch lijden" willen ze uit de huidige wetgeving schrappen. Vooral het woordje "louter" is hier zeer betekenisvol. 

Johan Braeckman, An Ravelingien, Maarten Boudry

Etienne Vermeersch: 'Cultuur van oneliners neemt via twitter steeds meer absurde vormen aan'

Over het morele belang van 25 jaar Gentse Feestendebatten

Toespraak van Etienne Vermeersch - 28 juli 2014

'Zoals blijkt uit zijn begeleidende tekst bij "25 jaar Gentse Feestendebatten", had Eric Goeman vanaf het begin de bedoeling duidelijk te maken dat het een illusie was te denken dat het einde van de ideologische discussies nabij was. Hij verzette zich met al zijn energie tegen de opvatting dat men definitief kon overgaan naar een sfeer van 'business as usual'. Er was toen veel doorzicht en moed voor nodig om te durven ingaan tegen een brede stroming die het maatschappelijk debat stilaan overbodig vond. Velen koesterden zich in de volgende overtuiging: als alle zogenaamde deskundigen in het bestuur van bedrijven, banken en zelfs politieke partijen, gewoon het boekje volgen, dan zal alles wel gesmeerd lopen. De contestatiebewegingen van de jaren '60 '70 begon men als een vorm van late puberteitscrisis te beschouwen en de ineenstorting van het Marxistisch-Leninistisch communisme suggereerde dat ook op het internationale vlak de evolutie naar een uniek economisch model voor de deur stond.

De Vlaamse rectoren nemen gezamenlijk de verdediging op van het wetenschappelijk onderzoek inzake embryo's en verzetten zich tegen het burgerinitiatief One of us, dat de Europese Commissie oproept dit onderzoek te verhinderen (DS 10 april).

Etienne Vermeersch

Het morele statuut van het embryo: Van hellend vlak naar goede balans

Respect voor alle stadia van een mensenleven, Etienne Vermeersch vindt dat een belangrijk en dwingend gegeven. Alleen is het nooit absoluut: de invulling ervan hangt samen met hoe een samenleving evolueert, ook in haar denken over ethische kwesties.

Etienne Vermeersch I De Standaard - Opinie, 22 april 2014

De Vlaamse rectoren nemen gezamenlijk de verdediging op van het wetenschappelijk onderzoek inzake embryo's en verzetten zich tegen het burgerinitiatief One of us, dat de Europese Commissie oproept dit onderzoek te verhinderen (DS 10 april). Collega Herman De Dijn (DS 19 april) geeft toe dat de rectoren terecht verwijzen naar de vooruitgang op medisch gebied die deze experimenten tot stand kunnen brengen.

Hij vindt echter dat ze aan de kern van de zaak voorbijgaan: 'Als het menselijk embryo, ook al is het slechts potentieel menselijk leven, dezelfde waardigheid heeft als een mens, en als menselijke waardigheid niet toelaat dat welke mens dan ook tot louter middel gereduceerd mag worden, dan zijn de argumenten van de rectoren naast de kwestie.' Hij lijkt zelfs te suggereren dat de rectoren zich laten leiden 'door naïviteit ten aanzien van de mogelijke al dan niet bedoelde neveneffecten van de vooruitgang'.

Ik kan hem op dat vlak geruststellen. De problematiek van het statuut van het embryo in verband met experimenten is maandenlang het voorwerp van een diepgaande discussie geweest binnen het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek. Het verslag hiervan staat in het 'Advies' van 16 september 2002 (Zie De Adviezen van het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek 2000-2004).

Uit de ethische en juridische teksten van het Oude Nabije Oosten blijkt dat de ongeboren vrucht als een object werd beschouwd (de waarde was ongeveer die van een ploeg). Dit geldt ook voor het Oud Testament (Ex. 21, 22-23 is de enige passus uit de hele Bijbel die voor het statuut van embryo en foetus expliciet relevant is).

Etienne Vermeersch

Ikzelf heb in mijn laatste boek, Provençaalse gesprekken (Een 'gradualistisch' ethisch statuut voor embryo en foetus. pp. 89-98, 2013; heruitgave: 2020), een analyse voorgelegd van het statuut van het embryo, waarin ik al de thema's die De Dijn naar voren brengt, bespreek. Hij houdt met dit alles geen rekening en evenmin met de discussies op het internationale vlak. Hij beperkt zich tot retorische vragen 'moet niet, naar analogie van het ongeboren leven ook aan embryo's een speciale waardigheid toegekend worden?', hypothetische formuleringen 'Als...als...' of dogmatische uitspraken: 'En dat alleen mensen die bekwaam zijn tot (bepaalde vormen) van bewustzijn menselijke waardigheid bezitten, is gewoon onjuist.' Een antwoord op die vragen of een fundering van die uitspraken legt hij niet voor. Hij heeft gelijk als hij betoogt dat de speciale waardigheid die aan mensen toekomt, niet door wetenschap aangetoond of ontkend kan worden. Hij maakt echter niet duidelijk waar we dan wel uitsluitsel kunnen vinden over de reikwijdte van deze waardigheid en de fundering ervan.

Van de Oudheid tot nu

Normen en waarden staan niet in de sterren geschreven. Ze bestaan ook niet op zichzelf. Waarden worden dooreen en uiteindelijk door de mensengemeenschap toegekend en de normen die eruit voortvloeien, uiten zich in al dan niet expliciete morele voorschriften of juridische regels, die binnen maatschappijen tot stand komen.

Het statuut van de slavernij, bijvoorbeeld, is in wezen niets anders dan het reduceren van medemensen tot louter middel. Toch hebben noch de voornaamste denkers van de Oudheid (met uitzondering van Philo van Alexandrië), noch het Oude of het Nieuwe Testament, noch de christelijke Kerkvaders en theologen tot de 16de eeuw, ingezien dat dit een verregaande aantasting was van de menselijke waardigheid. Ook bij de theologen van de islam is die bedenking nooit opgekomen. De verklaring is dat binnen de maatschappijen waarin ze leefden, het besef van de omvang die deze waardigheid kan krijgen, nog niet tot stand gekomen was.

In verband met het statuut van het embryo stel je een vergelijkbare evolutie vast. Uit de ethische en juridische teksten van het Oude Nabije Oosten blijkt dat de ongeboren vrucht als een object werd beschouwd (de waarde was ongeveer die van een ploeg). Dit geldt ook voor het Oud Testament (Ex. 21, 22-23 is de enige passus uit de hele Bijbel die voor het statuut van embryo en foetus expliciet relevant is).

In zeer veel culturen hing de opname in de mensengemeenschap af van een beslissing van de ouders, of van de vader alleen (zoals het geval was in Rome). Bij Aristoteles komt de vraag naar voren wanneer het embryo 'vorm' krijgt, 'bezield' wordt (na 40 dagen voor een jongen, na 90 dagen voor een meisje). Deze opvatting leidt dan in het christendom, via die formulering van Ex. 21, 22-23 tot het onderscheid tussen een 'gevormde foetus' (foetus formatus), na 40 of 90 dagen en een 'ongevormde' (foetus informis) daarvoor. Doorheen de bijna unanieme christelijke traditie werd alleen de abortus van een foetus formatus als moord beschouwd. De foetus informis was dus geen mens. Pas in 1869 schafte de Kerk dat onderscheid af.

Bij onderzoek van het embryo en de foetus kan je vaststellen dat er tussen vroegere en latere stadia verschillen zijn inzake de waarschijnlijkheid dat er uiteindelijk een mens geboren wordt, inzake de structuurgelijkheid tussen, bijvoorbeeld, een vroeg embryo en een late foetus en inzake de afhankelijkheid van een specifieke omgeving: een foetus van 30 weken kan buiten de baarmoeder tot een kind uitgroeien, een embryo van 8 weken niet.

Etienne Vermeersch

Stoffelijke resten en hoe ermee om te gaan

Dat normen en waarden hun oorsprong en grondslag vinden in een maatschappelijke meerderheid of consensus, blijkt ook uit de recente ontwikkelingen inzake abortus, in-vitrofertilisatie of pre-implantatiediagnostiek. Het nadenken daarover door ethici en andere betrokkenen heeft langzamerhand geleid tot het besef dat de vragen in dit verband niet op te lossen zijn vanuit de alles-of-nietspositie die collega De Dijn soms suggereert. Je hebt niet ofwel de volledige menselijke waardigheid, ofwel helemaal niets. De eerbied tegenover het stoffelijk overschot van mensen, waarover De Dijn zinnige dingen zegt, toont hetzelfde aan. Hoewel een lijk geen mens meer is, heeft het toch nog deel aan de menselijke waardigheid, maar niet op een absolute wijze. We aanvaarden ingrepen op een lijk bij een autopsie om juridische redenen, bij anatomie-onderwijs (via voorafgaande goedkeuring) en voor transplantaties (via impliciete goedkeuring).

Bij onderzoek van het embryo en de foetus kan je vaststellen dat er tussen vroegere en latere stadia verschillen zijn inzake de waarschijnlijkheid dat er uiteindelijk een mens geboren wordt, inzake de structuurgelijkheid tussen, bijvoorbeeld, een vroeg embryo en een late foetus en inzake de afhankelijkheid van een specifieke omgeving: een foetus van 30 weken kan buiten de baarmoeder tot een kind uitgroeien, een embryo van 8 weken niet. In het eerder vermelde artikel toon ik aan hoe je, op basis van die gegevens, tot een ethische appreciatie betreffende het statuut kan komen. Hiervan uitgaande kan je dan de relatieve mate van beschermwaardigheid van embryo en foetus afwegen tegen het belang van de bedoelde experimenten voor het algemeen menselijk welzijn. Meer en meer mensen nemen nu aan dat bepaalde experimenten op het pre-embryo, na een dergelijke afweging toelaatbaar en zelfs gewenst zijn.

Het is niet helemaal fair te suggereren dat onze onderzoekers, en de rectoren die hen ondersteunen, geen rekening zouden houden met de genuanceerde betogen die over deze thematiek bij ons en elders werden gehouden.

Respect voor alle stadia die naar het leven van een mens leiden, en ook voor de stadia na dat leven, moet zeker een belangrijke waarde binnen de mensengemeenschap blijven; maar dat respect is geen monolithisch blok. We moeten het telkens weer in de balans leggen met het respect voor andere maatschappelijk relevante waarden.

Professor Etienne Vermeersch,

Bio-ethicus

Stop de hetze tegen de nieuwe euthanasiewet en banaliseer het psychische lijden niet. Steun ons samen met 4723 anderen : http://eerbied.be

De algemene aanvallen op onze euthanasiewetgeving naar aanleiding van de nieuwe wet, worden nu aangevuld met een hetze tegen Wim Distelmans (De Morgen, 22 februari 2014).

We stellen vast dat deze klacht bij de Orde van geneesheren vooral gebaseerd is op het feit dat betrokken familielid niet op de hoogte zou zijn geweest van de nakende euthanasie, wat echter door hemzelf tegengesproken werd in de krant (De Morgen, 5 januari 2013). Het is een dwingende noodzaak aan het publiek duidelijk te maken dat een belangrijke maatschappelijke en ethische vooruitgang die door een groot deel van de bevolking wordt gesteund, door zulke initiatieven hier verdacht gemaakt wordt.