Vermeersch over het boek 'De welwillenden' van Jonathan Littell

Etienne Vermeersch
Roman 'De Welwillenden'

Etienne Vermeersch vertelt waarom u het boek "De welwillenden" moet lezen. 'Het greep me naar de keel'.

Toen ik enkele jaren geleden, om even te bekomen na mijn eerste infarct, besloot eindelijk Célines Voyage au bout de la nuit te lezen, meende ik op het vlak van cynische literatuur het nec plus ultra gevonden te hebben. Maar Jonathan Littell heeft in Les bienveillantes nog enkele registers meer dan Céline. Desondanks, of misschien juist daarom, greep het boek me naar de keel. Bijna dwangmatig las ik door tot de 'welwillende' wraakgodinnen in de laatste zin opdoemen.

 

Etienne Vermeersch over openbaring en slavernij (bijbel en koran) - Desmet Live (Nederland)

Desmet Live heeft Prof. Dr. Etienne Vermeersch te gast. Vermeersch (1934) wordt ’de invloedrijkste intellectueel van Vlaanderen’ genoemd. Is emeritus hoogleraar filosofie en adviseur van de liberale ex-premier van België Guy Verhofstadt. Raadde destijds Hugo Claus aan om niet te lang te wachten met euthanasie. Voorbeeld voor Nederlandse humanisten en vrijdenkers. Theodor Holman praat met hem over God en gebod, over Vlaanderen en Nederland, over het rechts-extremisme van Filip de Winter en waarom je zijn ideeën niet mag vergelijken met die van Geert Wilders (18.05 uur, Radio 5).

 

In memoriam: professor Hugo Van den Enden: door Etienne Vermeersch

Etienne Vermeersch
Ethicus Hugo Van den Enden

In memoriam (uitvaart) Hugo Van den Enden door Etienne Vermeersch

Bij de uitvaart van Simone de betreurde vrouw van Hugo, had hij mij gevraagd een tekst voor te lezen die hijzelf geschreven had; ik heb daar een paar details aan toegevoegd zonder hem ontrouw te zijn, en hij apprecieerde dat.

Voor hetgeen ik vandaag om hem te gedenken moet zeggen, sta ik er alleen voor, maar ik denk dat het mijn opgave is hier getuigenis af te leggen van wie hij geweest is en om hem trouw te blijven zal ik hem ook zoveel mogelijk zelf aan het woord laten.

In memoriam Hugo Van den Enden

Etienne Vermeersch

Morgen vindt de uitvaart plaats van Hugo Van den Enden, emeritus hoogleraar van de Universiteit Gent. Ik heb Hugo leren kennen in het akademiejaar 59-60; we volgden toen de eerste kandidatuur Wijsbegeerte, maar ikzelf voltooide daarnaast ook mijn licentie Klassieke Filologie en hij zat in de eerste licentie Germaanse. Het eerste jaar dat ik samen met deze briljante student heb meegemaakt, was een van de belangrijkste van mijn leven en we hebben er beiden een levensbeschouwelijke ommekeer meegemaakt. We hadden toen bij Leo Apostel en Jaap Kruithof seminaries over kennisleer, antropologie en ethiek. Tegen het einde van dat jaar hadden wij onze eigen wijsgerige persoonlijkheid ontwikkeld.

— Etienne Vermeersch

Na vier jaar euthanasiewet (evaluatie)

Wim Distelmans, Etienne Vermeersch, e.a.

'De euthanasiewet heeft niet tot de ontsporingen geleid die sommigen voor onvermijdelijk hielden.' 

De Standaard — DE wet die euthanasie onder strikte voorwaarden mogelijk maakte werd op 22 september 2002 van kracht. Het initiatief was vrij gedurfd. In tegenstelling tot Nederland was er bij ons immers geen lange periode van juridische tolerantie aan voorafgegaan of geen jurisprudentie die geleidelijk aan was gegroeid. Tot op de vooravond van het in voege treden van de wet, werd euthanasie in ons land nog beschouwd als moord met voorbedachten rade en liepen er nog gerechtelijke onderzoeken in dat verband. Het voorstel had de steun gekregen van een groot deel van de bevolking, zoals bleek uit verschillende opiniepeilingen, en talrijke persoonlijkheden uit alle milieus, duizenden artsen inbegrepen, wilden dat de legalisatie er kwam. Niettemin hadden de hiërarchische oversten van de katholieke kerk, bepaalde verenigingen van geneesheren en verscheidene prominenten uit het milieu van justitie er zich openlijk vijandig tegen uitgesproken. 

Nu de wet vier jaar bestaat en twee rapporten gepubliceerd werden door de Federale Controlecommissie, over meer dan duizend legale toepassingen van euthanasie, is het misschien goed om na te gaan of de wet haar doelstellingen heeft bereikt. En of ze diegenen die hun vrees en reserve hadden geuit heeft kunnen geruststellen. Heeft ze een eind kunnen maken aan de controverse die eraan was voorafgegaan?

Doel van het uit de strafwet halen van euthanasie, was de mogelijkheid om de wil te eerbiedigen van ongeneeslijk zieke patiënten in een toestand van ondraaglijk lijden, die wensten te sterven met medische hulp. Door een juiste en gecontroleerde praktijk van de euthanasie toe te laten wilde men ook een eind stellen aan de clandestiene euthanasie, vaak uitgevoerd met ongeschikte medische middelen.

Het aantal toepassingen van euthanasie in overeenstemming met de wet, en waarvan dus aangifte werd gedaan bij de Federale Controlecommissie, kende een gemiddelde van 19 per maand in 2003, 29 in 2004 en 30 in 2005. In al die gevallen was er sprake van ernstige ongeneeslijke aandoeningen, die met veel lijden gepaard gingen, voornamelijk kanker en neurologische aandoeningen. De jaarlijkse toename van het aantal aanvragen werd verwacht en kan als normaal beschouwd worden, al is het maar omdat de mogelijkheden die de wetgeving biedt over het omgaan met het levenseinde beter bekend raken, zowel bij de bevolking als bij de geneesheren.

De alarmistische voorspellingen die lieten geloven dat legalisatie een golf van euthanasieaanvragen zou veroorzaken zijn niet uitgekomen. De voornaamste reden is uiteraard de wil om ondanks alle lijden verder te leven, zolang het leven maar draaglijk blijft. De uitgebreide palliatieve zorg die in ons land bestaat, kan velen daarbij helpen. Daarnaast zijn de legale voorschriften zeer strikt. En dan is er nog de terughoudendheid op grond van ideologische of filosofische redenen, zowel bij sommige patiënten als bij sommige artsen, en ook toegestaan door de wet, of zijn er de praktische moeilijkheden die bij deze uitzonderlijke medische handeling komen kijken. Ook de emotionele draagkracht die van de arts vereist wordt, speelt een rol. Euthanasie wordt daardoor zo goed als onmogelijk als er geen nauwe persoonlijke relatie heeft bestaan tussen de patiënt en zijn geneesheer. Ten slotte moeten we nog de tegenkanting bij de directie van meestal katholieke verzorgingsinstellingen vermelden; zij zien euthanasie in hun instellingen niet zitten en geven dat min of meer openlijk toe.

De frequentie van clandestiene euthanasiegevallen sinds de wet in werking trad, blijft iets waar geen uitsluitsel over bestaat. Er mag echter aangenomen worden dat het om een miniem aantal gaat: het risico op een rechtsprocedure werkt waarschijnlijk meer ontradend dan de verplichting om een verklaringsdocument op te stellen.

Een onverwacht en gunstig gevolg van de legalisatie is dat de euthanasie vaak bij de patiënt thuis gebeurt, het gaat om zo'n veertig procent van de gevallen. Die vaststelling, de veel voorkomende aanwezigheid van de naasten gedurende de handeling en het rustige en snelle intreden van de dood maken dat euthanasie, uitgevoerd in een gunstige familiale context en in de juiste medische omstandigheden, in vele gevallen een menswaardig levenseinde kan betekenen.

De gevorderde leeftijd van de patiënten is verder geen factor geweest die euthanasie in de hand zou werken, in tegenstelling tot wat sommigen hadden gevreesd. Zoals blijkt, betreft de grote meerderheid van de euthanasietoepassingen patiënten uit de leeftijdsgroep van 40 tot 79 jaar. En daar waar vijftig procent van sterfgevallen na 80 jaar plaatsvinden, gaat het bij euthanasie om minder dan twintig procent patiënten uit die leeftijdsgroep.

Er werd geen enkele toepassing van euthanasie vastgesteld die manifest de legale voorschriften zou overtreden hebben. En wat
de invasie' van zieken uit het buitenland betreft, waarvoor sommigen ons wilden waarschuwen, welnu, ze is er niet gekomen omdat het een wettelijke vereiste is (die ook in de verklaring voor de Commissie figureert) dat de arts de patiënt regelmatig en voor een voldoende lange periode heeft gevolgd. Wat er in de praktijk op neerkomt dat die patiënt in België moet verblijven en verzorgd worden.

We kunnen dus, samenvattend, besluiten dat de depenalisatie van euthanasie haar rol heeft vervuld. Ze heeft patiënten die met de dood geconfronteerd worden in een toestand van zwaar lijden, en die er duidelijk om verzoeken, de mogelijkheid gegeven medische bijstand te krijgen voor een rustige en snelle dood, op het door hen gekozen tijdstip. De euthanasiewet heeft niet tot de ontsporingen geleid die sommigen voor onvermijdelijk hielden. 

 

Wim Distelmans (arts en professor VUB), Marc Englert (arts en professor emeritus ULB), Philippe Grollet (advocaat en voorzitter van het Centre d'Action Laïque), Etienne Vermeersch (filosoof, professor emeritus UGent), Sabien Bauwens (psychologe, AZ-VUB), Dominique Bron(arts, professor ULB), Walter De Bondt(jurist, professor UGent en VUB), Edouard Delruelle(filosoof, professor Ulg), Sonja Eggerickx(voorzitster Unie van Vrijzinnige Verenigingen), Léon Favyts(voorzitter Recht op Waardig Sterven), Béatrice Figa(huisarts), Jacqueline Herremans(advocate, voorzitster van de Association pour le Droit de Mourir dans la Dignité), Roger Lallemand(erevoorzitter van de Senaat), Yves-Henri Leleu(jurist, professor ULg), Philippe Maassen(huisarts), Michel Magits(jurist, vice-rector VUB), Raymond Mathys(arts, erediensthoofd oncologie ZNA), Jeanine-Anne Stiennon-Heuson(biologe, professor emeritus UMH), Bert Van Camp(arts, rector VUB)

 

Interview met een gevreesd docent in Guido Campus Magazine

Artikel
Etienne Vermeersch

Technisch gezien geniet professor Etienne Vermeersch al geruime tijd van een welverdiend pensioen na een lange carrière als hoogleraar aan de Gentse universiteit. Toch is vandaag geen academicus bekender bij het grote publiek dan hij. Als moraalfilosoof heeft Vermeersch bijna overal een mening over, en hij verkondigt die graag en met verve. "Krijg je veel lezersbrieven?" vraagt Vermeersch terwijl hij een nummer van Guido Campus Magazine doorbladert. "Nee? Dan zal het niet controversieel genoeg zijn." Laten we daar dan maar vlug verandering in brengen. Shoot, professor! Shoot, by all means!

Kort vertoog over de god van het christendom - waarom de god van het christendom niet kan bestaan

Etienne Vermeersch

In de meest strikte zin van het woord bestaan er geen absolute zekerheden. We weten allemaal dat een mens in een toestand van krankzinnigheid kan komen waarin hij waandenkbeelden niet van waarheid kan onderscheiden. Zo iemand kun je er op het moment van zijn waan niet van overtuigen dat hij verkeerd zit. Wanneer wat ik nu beleef en schrijf een waandenkbeeld zou zijn, zou ik het zelf niet weten; maar dat geldt voor ieder van ons op ieder moment. Absolute zekerheid kan niemand dus hebben. Het heeft in de praktijk echter weinig zin met deze beperking rekening te houden, want dat zou ons niets vooruit helpen.

​​​​​​​Etienne Vermeersch

Etienne Vermeersch over homeopathie en andere new-agenonsens: 'tevredenheid bewijst niets'

Etienne Vermeersch over homeopathie en andere new-agenonsens: TEVREDENHEID BEWIJST NIETS

24 JANUARI 2004 | Gilbert Roox

De Standaard I Interview

Werkt homeopathie of zit het alleen tussen de oren? En waarom is het dan toch zo populair? Omdat de wetenschap de wereld van zijn tover heeft beroofd? En kan de mensheid wel overleven zonder verhaaltjes die zin en kleur geven aan het bestaan? Een interview met professor Etienne Vermeersch, beroepsscepticus. ,,Straks zullen we ook voetlezen, piskijken en zelfs wijwater moeten terugbetalen.''

HUIS van Oostenrijk, heet zijn straat aan de rand van Wetteren. ,,En ik heb er weleens aan gedacht mijn eigen huis Villa Habsburg te dopen'', zegt professor emeritus Etienne Vermeersch. Zijn werkkamer ziet eruit als een omgevallen boekenmagazijn. Kunst, kerkvaders, euthanasie, Hitler, recht, paranormale verschijnselen: Vermeersch is een omnivoor. Tussen de stapels boeken en mappen blijft er nauwelijks ruimte om te zitten. ,,En dan heb ik nog opgeruimd'', zegt de moraalfilosoof fijntjes.

In mei wordt Vermeersch zeventig, maar hij is nog altijd een bezige bij, alomtegenwoordig in het mediadebat. Het gesprek vandaag gaat over alternatieve geneeskunde en andere new-agenonsens. 
 

Etienne Vermeersch: veertig jaar rechtlijnig denken

Artikel
Ludo Abicht

‘Mensen die slapen, trekken zich terug in hun eigen wereld; mensen die wakker zijn leven in een gemeenschappelijke wereld.’ (Heraclitus, Spreuk 15) Met dit motto opent de filosoof en ethicus Etienne Vermeersch aan het begin van zijn emeritaat de verzameling essays die een overzicht bieden van zijn denken sinds het begin van de jaren zestig. Hij had evengoed Spreuk 19 kunnen gebruiken: ‘Tenzij je het onverwachte verwacht, zal je de waarheid nooit vinden, want ze is moeilijk om te ontdekken en moeilijk om te grijpen.’

THE LOURDES EFFECT (English)

The number of fatal accidents to and from Lourdes in France is higher than the 67 so-called miracles, which in 2005 are only recognized by the Vatican.

Etienne Vermeersch

 

THE LOURDES EFFECT 

The skeptical interpretation of The Lourdes Effect concept was first elaborated upon by the Belgian philosopher of science and skeptic Etienne Vermeersch (1934-2019). Vermeersch uses the term in an ironic way to refer - apparently paradoxically - to a non-existent effect, namely the paranormal or miraculous as a supposed supernatural effect for which there is in fact just as much a naturalistic explanation (see also Ockham's razor). There are no clear concepts, verifiable observations and conclusive evidence in stories that suffer from what Vermeersch calls The Lourdes Effect. With the term he points to the problem of verification and falsification of so-called miracles of Lourdes, as well as the tendency of the believer to immunize himself by making vague or ambiguous and thus unverifiable claims before objective researchers: the existing testimonies about alleged miracles are often accompanied by vague observations or unverifiable personal anecdotes that are not based on scientific evidence.

Since the late 1960s, Vermeersch has profiled himself as a skeptic, both in the media and at the universities, where he lectures or debates the subject. He describes this as follows: 'Finally, it is worth noting that one can question strange stories characterized by what I like to call The Lourdes Effect...No one has ever gone to Lourdes without an arm and returned with an arm. The Lourdes Effect is that some 'forces' seem to have a kind of reluctance to manifest themselves in a completely unambiguous way. If the miraculous power of Lourdes really exists, there is no reason to think that it would be more difficult for Mary or for God to mend a severed arm than to heal a (hysterical?) paralysis or blindness. Also the observations and photos of eg. the "Loch Ness Monster", the "Abominable Snowman" (Yeti), and UFOs seem to lose fidelity and sharpness to a similar effect.'

Skeptics also link the concept to the selective critical thinking of some believers, better known as cherry picking : the 'hits' are remembered the 'misses' are ignored. Vermeersch noted, for example, that the number of fatal accidents to and from Lourdes in France is higher than the 67 so-called miracles, which in 2005 are only recognized by the Vatican. The criticism of the (alleged) miracles of Lourdes is probably as old as the pilgrimages themselves, but the critical angle has never been brought forward in such a systematic way as by Vermeersch.

A very early example of what Etienne Vermeersch will later define and elaborate can be found in Le Jardin d'Epicure by the French writer and Nobel laureate Anatole France (1894), albeit not yet under the term Lourdes Effect: All those canes, braces and crutches, and not a single glass eye, wooden leg, or toupee! A critical elaboration of the Lourdes argument can be found in the work 'Soul Searching' (US edition: 'Leaps of Faith') by the renowned psychologist Nicholas Humphrey from 1995. Humphrey calls it the Argument from Unwarranted Design and applies it mainly to the vague claims from parapsychology and Intelligent Design. The world-renowned skeptic and magician James Randi uses the term Lourdes Effect in the wake of and in the same sense as Etienne Vermeersch, as does Belgian columnist Hugo Camps.

HET LOURDES-EFFECT (Nederlands)

Etienne Vermeersch

HET LOURDES-EFFECT

De term Lourdes-effect (in een sceptische context) is bedacht door de Belgische wetenschapsfilosoof en scepticus Etienne Vermeersch. Het Lourdes-effect bestaat hierin dat sommige 'krachten' een soort huiver schijnen te hebben om zich op een volstrekt ondubbelzinnige manier te manifesteren. Wanneer de miraculeuze kracht van Lourdes echt bestaat dan is er geen enkele reden om te denken dat het voor de Heilige Maagd of voor God moeilijker zou zijn een afgerukte arm te herstellen dan een (hysterische?) verlamming of blindheid te genezen. Ook de waarnemingen en foto's van bijvoorbeeld het Monster van Loch Ness, UFO's en de Afschuwelijke Sneeuwman (Yeti) lijken door een vergelijkbaar effect aan betrouwbaarheid en scherpte in te boeten. 

Vermeersch gebruikt deze term om de selectieve, ontransparante en onkritische benadering van miracelen te doorprikken.

Sceptici zoals Vermeersch wijzen er ook op dat het aantal dodelijke ongevallen die zich voordoen op de weg van en naar Lourdes aanzienlijk hoger ligt dan de 67 vermeende wonderen door gebedsgenezing die in 2005 door het Vaticaan erkend werden.

Wetenschappelijke apriori's tegenover het paranormale

Alhoewel er heel weinig kans is dat een diepgaande aantasting van het kerngebied van de wetenschappen zich nog zal voordoen, *kan men niet volledig uitsluiten dat we ons op dit punt zouden vergissen. Daarom en ook wegens het feit dat zoveel mensen in het paranormale geloven, lijkt het nuttig dat een aantal onderzoekers ook op het empirische en het experimentele vlak de beweringen over het paranormale blijven controleren.

Prof. dr. Etienne Vermeersch

 

Wetenschappelijke apriori's* tegenover het paranormale

In hetgeen volgt pogen we duidelijk te maken waarom het voor iemand met een rationele, wetenschappelijke instelling moeilijk valt om berichten over waarnemingen betreffende paranormale fenomenen voor waar aan te nemen.

Etienne Vermeersch