Official website

Het Hiernamaals

Boek
Box hoorcollege 'het hiernamaals'

Een downloadable hoorcollege over dodencultus en onsterfelijkheidsgeloof in religie en cultuur.
Door Etienne Vermeersch.

De meeste culturen en religies kennen een vorm van dodencultus en dodengeloof: gedragingen en denkbeelden rond de doden en de dood.

Zoals bijvoorbeeld het achterlaten van voorwerpen en sieraden in een graf, angst voor de doden en bidden voor de ziel van de overledene. In bepaalde culturen is ook een echte vorm van onsterfelijkheidsgeloof ontstaan: de overtuiging dat de persoon na zijn dood verder leeft en in dat bestaan de gevolgen ondergaat van zijn daden in het vorige leven.

Prof. Etienne Vermeersch in discussie met politicus Bart De Wever (Reyers Laat, 2015)

Inleiding — Aangezien mijn gesprek met Bart De Wever op Reyers Laat van 3 april 2015 tot een groot aantal reacties geleid heeft op sociale media, vond ik het mijn plicht die te lezen en enig commentaar te geven:

1. Mijn strikte definitie van racisme.

2. Andere vormen van discriminatie (zoals xenofobie, homofobie, misogynie, enz).

3. Mijn verwijzing naar de devaluatie door Martens V.

4. Iemand vindt dat ik het woord ‘neoliberalisme’ verkeerd gebruik.

5. De vorm van nationalisme die de N-VA voorstaat.

6. Ik dacht dat mijn visie op nationalisme duidelijk werd uitgelegd:

Ik ben voorstander van solidariteit in opeenvolgende concentrische cirkels. Familie, buurt, werkomgeving, gemeente, Vlaanderen, België, Europa en uiteindelijk, (in tegenstelling met BDW) de wereldgemeenschap. Ik sluit dus een bijzondere affiniteit voor bv. Vlaanderen niet uit, als die maar geen negatief uitsluitingscachet heeft  Etienne Vermeersch

Etienne Vermeersch, 5 mei 2015

(klik op: lees meer...)

De ketter en de kerkvorst - Etienne Vermeersch en Andre Leonard

Boek
De ketter en de kerkvorst - Etienne Vermeersch en Andre Leonard

Een meeslepend boek over de grote vragen van het leven. André Léonard en Etienne Vermeersch zijn generatiegenoten. Geschoolde filosofen die een leven lang nagedacht hebben over de grote vragen die de mens zich stelt en de uitdagingen van onze tijd. Léonard werd priester en theoloog. Hij is vandaag aartsbisschop van Mechelen-Brussel. Vermeersch verliet de jezuïetenorde en werd atheïst. Hij is emeritus-hoogleraar en ere-vicerector aan de Universiteit Gent.Léonard en Vermeersch praten in dit boek over de ideeën en ervaringen die hun leven hebben bepaald. Ze gaan in debat over de grote thema s die geloof en wetenschap aan de orde stellen. En ze bespreken de uitdagingen die vandaag en morgen op ons afkomen. Deze historische en meeslepende dialoog wordt opgetekend door Joël De Ceulaer.

_____________

  • ISBN-nummer: 9789085425182 
  • Verschijningsdatum: 10/12/2014 
  • Aantal bladzijden: 240 
  • Uitgeverij: Bezige Bij, De
  • Afmetingen: 139 mm x 216 mm 
  • Gewicht: 289 g 
  • Type: Boek

Atheïsme-debat met Prof. Etienne Vermeersch - Deel 1 - Nacht van de Vrijdenker, 2014

Atheïsme-debat met Prof. Etienne Vermeersch - Deel 1 - Nacht van de Vrijdenker, 2014

Atheïsme-debat met prof. Etienne Vermeersch - Deel 2 - Nacht van de Vrijdenker 2014

Atheïsme-debat met prof. Etienne Vermeersch - Deel 2 - Nacht van de Vrijdenker, 2014

Roodkapje bestaat vermoedelijk niet (reactie op Rik Torfs)

Prof. dr. Etienne Vermeersch

Rik Torfs redeneert graag met kwinkslagen, maar vanaf een bepaald niveau van argumentatie dienen ze alleen om de zinledigheid te verdoezelen. Bij holle frasen stelt de vraag naar zekerheid of onzekerheid zich niet eens: wat geen betekenis heeft, is zeker noch onzeker. Etienne Vermeersch

Over het morele belang van 25 jaar Gentse Feestendebatten (toespraak van Etienne Vermeersch)

Artikel
Etienne Vermeersch

Etienne Vermeersch: 'Cultuur van oneliners neemt via twitter steeds meer absurde vormen aan'

Over het morele belang van 25 jaar Gentse Feestendebatten

Toespraak van Etienne Vermeersch - 28 juli 2014

'Zoals blijkt uit zijn begeleidende tekst bij "25 jaar Gentse Feestendebatten", had Eric Goeman vanaf het begin de bedoeling duidelijk te maken dat het een illusie was te denken dat het einde van de ideologische discussies nabij was. Hij verzette zich met al zijn energie tegen de opvatting dat men definitief kon overgaan naar een sfeer van 'business as usual'. Er was toen veel doorzicht en moed voor nodig om te durven ingaan tegen een brede stroming die het maatschappelijk debat stilaan overbodig vond. Velen koesterden zich in de volgende overtuiging: als alle zogenaamde deskundigen in het bestuur van bedrijven, banken en zelfs politieke partijen, gewoon het boekje volgen, dan zal alles wel gesmeerd lopen. De contestatiebewegingen van de jaren '60 '70 begon men als een vorm van late puberteitscrisis te beschouwen en de ineenstorting van het Marxistisch-Leninistisch communisme suggereerde dat ook op het internationale vlak de evolutie naar een uniek economisch model voor de deur stond.

'Etienne Vermeersch, een juweel van een mens, hij heeft mijn leven veranderd, Vlaanderen mag zijn handen kussen' Prof. Balu

ELKE LAHOUSSE

Onder begeleiding van promotor Etienne Vermeersch – “een juweel van een mens, hij heeft mijn leven veranderd, Vlaanderen mag zijn handen kussen met zo’n figuur” – schrijft Balu zijn doctoraatsstudie.

Balagangadhara (prof Balu, UGent), geboren als een brahmaan, de hoogste kaste in India, is het middelste kind in een gezin van vijf. Hij voelt zich meteen aangetrokken tot de christelijke groep en haar vrijwilligerswerk in de slums van India, ook al is hij zelf niet gelovig. “Ik had al een diploma als fysicus op zak en was bezig aan verdere studies in boekhouden”, zegt hij. “Daarna wou ik deelnemen aan het examen van de Indian Administrative Service. Dat zou me een job als topambtenaar en een luxeleven hebben opgeleverd. Ik borg die plannen op en besloot iets doen voor de samenleving. Ik ging in de krottenwijken werken.”

Is Etienne Vermeersch een bescheiden filosoof?

Artikel
Paul Gordyn

Etienne Vermeersch, geboren in 1934, is een Vlaams filosoof.

In zijn doctoraatsverhandeling schreef hij, aanleunend bij het neopositivisme en de cybernetica, een “Epistemologische inleiding tot een wetenschap van de mens”, waarin hij zijn “vormentheorie” uitwerkte.

Hij werd hoogleraar aan de Universiteit van Gent in 1967.
Hij hield zich bezig met bio-ethische vraagstukken en was één van de belangrijkste wegbereiders van de legalisering van abortus en euthanasie in België.

Het morele statuut van het embryo (bis) - Van hellend vlak naar goede balans

Het morele statuut van het embryo (bis) Van hellend vlak naar goede balans

Respect voor alle stadia van een mensenleven, Etienne Vermeersch vindt dat een belangrijk en dwingend gegeven. Alleen is het nooit absoluut: de invulling ervan hangt samen met hoe een samenleving evolueert, ook in haar denken over ethische kwesties.

Etienne Vermeersch I De Standaard - Opinie, 22 april 2014

— De Vlaamse rectoren nemen gezamenlijk de verdediging op van het wetenschappelijk onderzoek inzake embryo's en verzetten zich tegen het burgerinitiatief One of us, dat de Europese Commissie oproept dit onderzoek te verhinderen (DS 10 april). Collega Herman De Dijn (DS 19 april) geeft toe dat de rectoren terecht verwijzen naar de vooruitgang op medisch gebied die deze experimenten tot stand kunnen brengen. Hij vindt echter dat ze aan de kern van de zaak voorbijgaan: 'Als het menselijk embryo, ook al is het slechts potentieel menselijk leven, dezelfde waardigheid heeft als een mens, en als menselijke waardigheid niet toelaat dat welke mens dan ook tot louter middel gereduceerd mag worden, dan zijn de argumenten van de rectoren naast de kwestie.' Hij lijkt zelfs te suggereren dat de rectoren zich laten leiden 'door naïviteit ten aanzien van de mogelijke al dan niet bedoelde neveneffecten van de vooruitgang'.

Ik kan hem op dat vlak geruststellen. De problematiek van het statuut van het embryo in verband met experimenten is maandenlang het voorwerp van een diepgaande discussie geweest binnen het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek. Het verslag hiervan staat in het 'Advies' van 16 september 2002 (Zie De Adviezen van het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek 2000-2004). Ikzelf heb in mijn laatste boek, Provençaalse gesprekken, een analyse voorgelegd van het statuut van het embryo, waarin ik al de thema's die De Dijn naar voren brengt, bespreek. Hij houdt met dit alles geen rekening en evenmin met de discussies op het internationale vlak. Hij beperkt zich tot retorische vragen 'moet niet, naar analogie van het ongeboren leven ook aan embryo's een speciale waardigheid toegekend worden?', hypothetische formuleringen 'Als...als...' of dogmatische uitspraken: 'En dat alleen mensen die bekwaam zijn tot (bepaalde vormen) van bewustzijn menselijke waardigheid bezitten, is gewoon onjuist.' Een antwoord op die vragen of een fundering van die uitspraken legt hij niet voor. Hij heeft gelijk als hij betoogt dat de speciale waardigheid die aan mensen toekomt, niet door wetenschap aangetoond of ontkend kan worden. Hij maakt echter niet duidelijk waar we dan wel uitsluitsel kunnen vinden over de reikwijdte van deze waardigheid en de fundering ervan.

Van de Oudheid tot nu

Normen en waarden staan niet in de sterren geschreven. Ze bestaan ook niet op zichzelf. Waarden worden dooreen en uiteindelijk door de mensengemeenschap toegekend en de normen die eruit voortvloeien, uiten zich in al dan niet expliciete morele voorschriften of juridische regels, die binnen maatschappijen tot stand komen.

Het statuut van de slavernij, bijvoorbeeld, is in wezen niets anders dan het reduceren van medemensen tot louter middel. Toch hebben noch de voornaamste denkers van de Oudheid (met uitzondering van Philo van Alexandrië), noch het Oude of het Nieuwe Testament, noch de christelijke Kerkvaders en theologen tot de 16de eeuw, ingezien dat dit een verregaande aantasting was van de menselijke waardigheid. Ook bij de theologen van de islam is die bedenking nooit opgekomen. De verklaring is dat binnen de maatschappijen waarin ze leefden, het besef van de omvang die deze waardigheid kan krijgen, nog niet tot stand gekomen was.

In verband met het statuut van het embryo stel je een vergelijkbare evolutie vast. Uit de ethische en juridische teksten van het Oude Nabije Oosten blijkt dat de ongeboren vrucht als eenobject werd beschouwd (de waarde was ongeveer die van een ploeg). Dit geldt ook voor het Oud Testament (Ex. 21, 22-23 is de enige passus uit de hele Bijbel die voor het statuut van embryo en foetus expliciet relevant is).

In zeer veel culturen hing de opname in de mensengemeenschap af van een beslissing van de ouders, of van de vader alleen (zoals het geval was in Rome). Bij Aristoteles komt de vraag naar voren wanneer het embryo 'vorm' krijgt, 'bezield' wordt (na 40 dagen voor een jongen, na 90 dagen voor een meisje). Deze opvatting leidt dan in het christendom, via die formulering van Ex. 21, 22-23 tot het onderscheid tussen een 'gevormde foetus' (foetus formatus), na 40 of 90 dagen en een 'ongevormde' (foetus informis) daarvoor. Doorheen de bijna unanieme christelijke traditie werd alleen de abortus van een foetus formatus als moord beschouwd. De foetus informis was dus geen mens. Pas in 1869 schafte de Kerk dat onderscheid af.

Stoffelijke resten en hoe ermee om te gaan

Dat normen en waarden hun oorsprong en grondslag vinden in een maatschappelijke meerderheid of consensus, blijkt ook uit de recente ontwikkelingen inzake abortus, in-vitrofertilisatie of pre-implantatiediagnostiek. Het nadenken daarover door ethici en andere betrokkenen heeft langzamerhand geleid tot het besef dat de vragen in dit verband niet op te lossen zijn vanuit de alles-of-nietspositie die collega De Dijn soms suggereert. Je hebt niet ofwel de volledige menselijke waardigheid, ofwel helemaal niets. De eerbied tegenover het stoffelijk overschot van mensen, waarover De Dijn zinnige dingen zegt, toont hetzelfde aan. Hoewel een lijk geen mens meer is, heeft het toch nog deel aan de menselijke waardigheid, maar niet op een absolute wijze. We aanvaarden ingrepen op een lijk bij een autopsie om juridische redenen, bij anatomie-onderwijs (via voorafgaande goedkeuring) en voor transplantaties (via impliciete goedkeuring).

Bij onderzoek van het embryo en de foetus kan je vaststellen dat er tussen vroegere en latere stadia verschillen zijn inzake de waarschijnlijkheid dat er uiteindelijk een mens geboren wordt, inzake de structuurgelijkheid tussen, bijvoorbeeld, een vroeg embryo en een late foetus en inzake de afhankelijkheid van een specifieke omgeving: een foetus van 30 weken kan buiten de baarmoeder tot een kind uitgroeien, een embryo van 8 weken niet. In het eerder vermelde artikel toon ik aan hoe je, op basis van die gegevens, tot een ethische appreciatie betreffende het statuut kan komen. Hiervan uitgaande kan je dan de relatieve mate van beschermwaardigheid van embryo en foetus afwegen tegen het belang van de bedoelde experimenten voor het algemeen menselijk welzijn. Meer en meer mensen nemen nu aan dat bepaalde experimenten op het pre-embryo, na een dergelijke afweging toelaatbaar en zelfs gewenst zijn.

Het is niet helemaal fair te suggereren dat onze onderzoekers, en de rectoren die hen ondersteunen, geen rekening zouden houden met de genuanceerde betogen die over deze thematiek bij ons en elders werden gehouden.

Respect voor alle stadia die naar het leven van een mens leiden, en ook voor de stadia na dat leven, moet zeker een belangrijke waarde binnen de mensengemeenschap blijven; maar dat respect is geen monolithisch blok. We moeten het telkens weer in de balans leggen met het respect voor andere maatschappelijk relevante waarden.

professor Etienne Vermeersch,

ethicus

Wat is godsdienst? (over wetenschap, religie, feiten en waarden)

OVER WETENSCHAP EN RELIGIE

Waar Rik Torfs schreef dat wetenschap wel over godsdienst kan spreken, maar haar niet kan vatten, is Etienne Vermeersch niet helemaal akkoord. Want wat een religie als waarheid neerzet, valt wel degelijk te toetsen. Maar dan moet je een onderscheid maken tussen feiten en waarden.

Etienne Vermeersch - Opiniestuk I De Standaard, 27 maart 2014

Brief van de dag - Reactie Etienne Vermeersch op Willem Lemmens

Brief van de dag - Reactie Etienne Vermeersch op Willem Lemmens

Collega Willem Lemmens (verder WL) is een beminnelijk man waarmee ik al prettig heb samengewerkt. Het valt dus moeilijk de degens met hem te kruisen. Maar soms gaan waarden en waarheid boven persoonlijke waardering. Volgens hem neem ik "een loopje met de waarheid" (DM 15/3). Hij geeft daar geen enkel voorbeeld van.

Het waardig levenseinde in gevaar - stop de hetze tegen de nieuwe euthanasiewet

professor Etienne Vermeersch - Oproep

Stop de hetze tegen de nieuwe euthanasiewet en banaliseer het psychische lijden niet. Steun ons samen met 4723 anderen : http://eerbied.be

De algemene aanvallen op onze euthanasiewetgeving naar aanleiding van de nieuwe wet, worden nu aangevuld met een hetze tegen Wim Distelmans (De Morgen, 22 februari 2014).

We stellen vast dat deze klacht bij de Orde van geneesheren vooral gebaseerd is op het feit dat betrokken familielid niet op de hoogte zou zijn geweest van de nakende euthanasie, wat echter door hemzelf tegengesproken werd in de krant (De Morgen, 5 januari 2013). Het is een dwingende noodzaak aan het publiek duidelijk te maken dat een belangrijke maatschappelijke en ethische vooruitgang die door een groot deel van de bevolking wordt gesteund, door zulke initiatieven hier verdacht gemaakt wordt.