In het interview dat zaterdag in De Standaard verscheen, bracht Bart De Wever enkele standpunten naar voren waarmee ik het oneens ben en die een ernstige discussie zouden verdienen. Vooreerst heeft hij een visie op de Verlichting die in essentie door Rousseau bepaald is, een figuur die niet echt representatief is binnen die stroming. Daarnaast meent hij ten onrechte, zoals veel anderen, dat onze moraliteit aan het christendom is ontleend en tevens vindt hij dat de 'dood van God' op ethisch vlak een probleem stelt. Die basisideeën brengen hem tot enkele standpunten inzake gemeenschapsdenken tegenover het centraal stellen van het individu; wat dan uitloopt op zijn visies over conservatisme.

De Morgen I OPINIE - 6 februari 2013 
Etienne Vermeersch

Excuses van Etienne Vermeersch

In het interview in De Morgen (DM 2/6) zei ik dat de 'boerka-nikab' een erger symbool is dan de swastika. De boerka-nikab staat symbool voor een eeuwenlange onderdrukking van de vrouw in de islam; dat is erg. De swastika is symbool van een racistische massamoord: dat is veel erger. Mijn opmerking was dus een blunder. Ik ben er beschaamd over en ik vraag excuus aan mensen die onder het nazibewind geleden hebben. Die blunder dreigt bovendien de aandacht af te leiden van de solide argumenten voor het 'boerkaverbod', waar ik blijf achter staan.

Wel wil ik het volgende opmerken. In een artikel, waarin men ieder woord kan wegen, zou ik zoiets nooit schrijven. Het ging hier echter om een plotse opwelling in een heftige discussie en de vraag over die twee symbolen werd door de interviewer aangebracht. Normaal zou ik bij lectuur achteraf zoiets schrappen, maar door het feit dat de interviewer tevens de opponent was, dacht ik dat zo'n schrapping een gebrek aan fair play tegenover hem zou vormen.

Al meer dan 50 jaar kom ik in de media. In (mondelinge) debatten, interviews e.d. zal ik wel nu en dan een uitschuiver gemaakt hebben. In geschreven teksten kan ik mij geen echte blunder herinneren; wel een paar onjuistheden over feiten.

Ook daarover ben ik beschaamd. Wie lesgever en onderzoeker is, moet in zijn publieke uitingen zo waarheidsgetrouw mogelijk zijn. Ik vermeld dit omdat in de twitter-, facebook, blog- en forumcultuur de kwaliteit van het debat in gedrang dreigt te komen. Scheldwoorden moeten dan ernstige argumenten vervangen. Nochtans speelt het debat, ook het scherpe debat, een belangrijke rol in een democratie. Maar het respect voor de waarheid en de waarden moet hierbij centraal staan.

Daarom pleit ik ervoor dat men bij vergissingen zijn fout erkent en erover beschaamd is. Ikzelf hoop, vooral in interviews, beter op mijn woorden te letten.

Etienne Vermeersch

Reactie door Etienne Vermeersch naar aanleiding van het artikel van Eric Hulsens op De Wereld Morgen 'Etienne Vermeersch of de geleerde onwetendheid'. Er bestaat ook een langere versie van deze reactie (In volgende tekst is Hulsens afgekort als H.) De tekst van H is bedoeld als kritiek op een uitvoerige studie van mij over de hoofddoek. Ik heb een lopend commentaar naar DWM ingestuurd, maar dit werd niet opgenomen; vermoedelijk omdat het te lang uitviel. Daarom deze kortere reactie.

Reactie door Etienne Vermeersch naar aanleiding van het artikel van Eric Hulsens op De Wereld Morgen 'Etienne Vermeersch of de geleerde onwetendheid'.

De reactie van Etienne Vermeersch is geplaatst tussen de oorspronkelijke tekst en telkens voorafgegaan door E.V.:

Volgens Wouter Verschelden is het boerkaverbod een domme beslissing geweest. Dirk Verhofstadt en Etienne Vermeersch gaan in de verdediging. Verhofstadt is doctor in de moraalwetenschappen, Vermeersch is filosoof. Vorig jaar verscheen hun boek 'Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch. Een zoektocht naar waarheid'.

Wouter Verschelden keert zich tegen de wet op het boerkaverbod in de publieke ruimte. Het is volgens hem in strijd met de vrijheid van religieuze expressie. Dit getuigt van een fout inzicht in de grondslagen van ons democratisch samenlevingsmodel, maar ook van een capitulatie tegenover denkbeelden en praktijken die wars zijn van een humane visie op het statuut van de vrouw.

 ‘De talloze voorstellingen over de kruisiging van Jezus zouden er ons op de eerste plaats aan moeten herinneren dat we mishandeling, foltering en terechtstelling definitief uit de wereld moeten bannen. Dat bevrijding en lotsverbetering via andere, meer humane middelen, tot stand moeten komen.’

A cause d’un certain nombre de mesures prises par des écoles ou des réseaux d’écoles, et à la suite de déclarations faites par des personnalités marquantes, la discussion au sujet de l’acceptation ou de l’interdiction du port du foulard islamique se trouve, depuis 2009, à nouveau au centre des préoccupations en Belgique, plus particulièrement en Flandre.

Islam en hoofddoek: met de breedhoeklens

('De islam en de hoofddoek in België : een bredere benadering')

Etienne Vermeersch — De Standaard, 15 februari 2010

Door een aantal maatregelen, uitgaande van scholen en schoolnetten en door uitspraken van vooraanstaande figuren uit de samenleving, is de discussie over het al dan niet verbieden van islamitische hoofddoeken een tijd geleden in het centrum van de belangstelling geraakt. In de debatten hierover is nauwkeurigheid en helderheid soms ver te zoeken.

Zo vernemen we dat het de bedoeling is “elke religieuze uiting uit de publieke ruimte te bannen”, terwijl, behalve één enkele figuur van extreem rechtse signatuur, niemand dat ooit heeft voorgesteld. Men vreest voor een terugdringen van “het principe van godsdienstvrijheid”, terwijl de discussie alleen betrekking heeft op één welbepaald gebruik: het dragen van de ‘hidjab’ in twee specifieke contexten: ambtenaren tijdens hun ambtsuitoefening en leerlingen binnen de muren van scholen voor minderjarigen.
Bovendien stellen we vast dat men in de diverse uiteenzettingen telkens weer slechts enkele, meestal dezelfde, aspecten van dit probleem belicht. Men heeft geen oog voor de ruime context waarin we deze conflictstof moeten situeren.

In hetgeen volgt willen we de gezichtshoek verbreden, door zo mogelijk alle hiermee verwante problemen te belichten en zowel de argumenten voor en tegen het bedoelde ‘hoofddoekenverbod’ tot op het bot te analyseren.